YAPAY KORNEA NEDİR? HANGİ PROBLEMLER UYGULANABİLİR?
Göz Hastalıkları ve Cerrahisi Prof. Dr. Orkun Müftüoğlu, yapay kornea nedir, kimlere, hangi durumlarda, nasıl uygulanır ve nelere dikkat edilmelidir sizler için anlattı.
Kornea nedir?
Kornea; gözün ön kısmının şeffaf, kubbe şeklindeki yüzeyidir. Bir nevi gözün penceresidir. Gözü toz, mikrop, ve tüm yabancı parçalardan, hatta bazı ışınlardan dahi korur. Ayrıca, gözün en güçlü kırıcı yüzeyi, yani odaklayıcısı-merceğidir.
Kornea nakli nedir? Her zaman başarılı olur mu?
Kornea dokusunun çeşitli hastalıklar sonrası düzelmeyecek şekilde hasarlanması, şeffaflığını kaybetmesi sonrasında ciddi görme kaybı oluşabilir. Bu durumlarda ¨keratoplasti¨ adını verdiğimiz kornea nakli ameliyatı ile hastalıklı kornea yeniden değiştirilir. Ancak, her nakilde olduğu gibi kornea nakli de vücut tarafından kabul edilmeyebilir veya başka nedenlerle başarısız olabilir. Bu durum bazen %100’lere varacak oranlarda çok yüksek de olabilir.
Yapay kornea nakli neden yapılır? Hangi hastalıklarda daha uygundur
Daha önce birkaç defa kornea nakli ¨reddi¨ veya ¨başarısızlığı gelişmiş olan kişilerde, bir sonraki nakil’in başarısız olma olasılığı ciddi oranda artmaktadır. Ayrıca, kornea ve göz yüzeyinde damarlanma gelişen hastalarda da kornea nakli ile başarısızlık oranları çok ciddi biçimde yüksektir. Bu durumda yapılacak kornea nakli başarısız olacağı için en son çare olarak ¨Yapay kornea – Keratoprotez –Kpro¨ ameliyatı uygulanabilir. Özellikle korneada damarlanma gelişen çoklu kornea nakli redleri, göz yüzeyi kimyasal ve fiziksel yanıkları, damarlanma ile giden, kısacası klasik kornea naklinin başarısız olacağı hastalıklar yapay kornea nakli için uygundur.
Yapay kornea için her hasta uygun olabilir mi?
Yapay kornea işlemi karmaşık ve göreceli olarak zor bir ameliyattır. Beraberinde göz kapakları, göz yaşı, ve gözün diğer algılayıcı yapıları özellikle retina ve göz sinirinin mutlaka sağlam olması gerekmektedir. Bu nedenle ön testler ile mümkün olduğunca gözün diğer yapılarının sağlam olup olmadığı anlaşılmaya çalışılır. Farklı modelleri olduğu için planlama esnasında ayrıntılı göz ölçümleri yapılır ve ameliyatınızı etkileyebilecek olası göz problemleri tedavi edilir. Gerekirse bu açılardan müdahale veya ameliyat gerekebilir. Bir de sıklıkla, glokom/göz tansiyonu eşlik ettiği için beraberinde göz tansiyonu ameliyatı uygulanabilir. Ayrıca, ameliyattan sonra çok sıkı takip yapılmakta, ek olarak gelişebilecek problemlere zamanında müdahale ve ek ameliyatlar gerekebilmektedir. Bütün bu nedenlerle çoğunlukla, diğer yöntemlerin etkisiz kaldığı veya kalacağı, her iki gözünde hastalıklar nedeniyle yasal olarak kör olan hastalara uygulanması daha uygundur.
Yapay kornea nakline ne zamandır uygulanmaktadır?
Bu konuda birçok deneme olmuştur ancak günümüzde kullanımda olan tek yapay kornea 1970’lerden beri Boston Harvard Üniversitesinde geliştirilmektedir, 2000’li yıllardan sonra başarı ve kullanım oranları artmıştır. CE belgesi ve FDA (Amerikan ilaç Dairesi) onayı vardır.
Yapay kornea nakli nasıl uygulanır?
Yapay kornea nakli hemen her zaman genel anestezi ile yapılır. Yapay kornea başka bir korneanın ortasına yerleştirilir, daha sonra çoğunlukla titanyum olan bir arka tabaka ile kilitlenir. Kesici özel bir aletle korneadan küçük, yuvarlak bir parça çıkarılır. Ardından kornea-yapay kornea kompleksi yerleştirilir. Sıklıkla aynı zamanda veya öncesinde glokom tüpü-valfi (seton) implantasyonu yapılır. İşlem yaklaşık 1-2 saat sürer.
Yapay kornea nakli sonrası ne olur?
Ameliyattan sonra genellikle aynı gün eve dönülebilir. Biraz ağrı hissedilebilir ve birkaç gün göz bandı takılabilir. Hastaların özel kontakt lensler kullanmaları ve bunu aralıklarla değiştirmeleri gerekmektedir. Kontroller çok önemlidir. Birçok sorun ortaya çıkabilir ve bunlara zamanında müdahale önemlidir. İyileşmeye yardımcı olmak veya enfeksiyonu önlemek için göz damlası ve ilaç verilir ve bunların sürekli kullanılması gerekebilir.
Uzun vadeli görünüm nedir?
Genellikle ameliyattan hemen sonra bir görüş alınması beklenir ancak yapay kornea ile göz uyumu sağlanıncaya kadar ilk birkaç ay görüş problemi olabileceğini bilmek gerekir. Görme düzeyleri hastanın göz yapısına, daha önceki hastalıkları nedeniyle oluşan hasarlara bağlı olarak değişebilir. Takip ve oluşabilecek sorunlara erken, zamanında müdahale çok önemlidir. Sonuçta, uygun hastalarda yapay kornea nakli, en son çare olarak kornea hastalığına bağlı körlüğü ortadan kaldırmada faydalı sonuçlar sağlayabilir. Uzun dönemli çalışmalar 10 yıllık başarının %60-70’ler civarında olduğunu bildirmiştir.
